कोहलपुर असार १७ – बाँकेको बैजनाथ (३, नौबस्ता स्थित) बाल सुधारगृह र कारागारको अनुगमन गर्ने कार्यमा प्रमुख जिल्ला अधिकारी धर्मराज जोशी र अन्य अधिकारकर्मीहरूको टोलीले निरीक्षण गरेको छ। अनुगमन टोलीमा लुम्बिनी प्रदेशका एडभोकेसी फोरमका संयोजक, अधिवक्ता वसन्त गौतमसमेतको सहभागिता रहेको थियो।

अनुगमनका क्रममा बाल सुधारगृह र कारागारका व्यवस्थापनसँग सम्बन्धित विभिन्न मुद्धामा छलफल गरिएको थियो। टोलीले थुना व्यवस्थापन र कैदीबन्दीका आधारभूत मानव अधिकारको अवस्थाबारे पनि विचार विमर्श गरेको छ। नौबस्ता बाल सुधारगृहमा हाल १६९ जना बालकहरू रहेका छन्। तीमध्ये अधिकांश बालकहरू जबरजस्ती करणीका कानूनी विवादमा फसेका छन्। अनुगमन टोलीले सुधारगृहका कर्मचारीसँग समन्वय गरी बालकहरूको गुनासा र सुधारगृहको व्यवस्थापनबारे छलफल गरेको थियो।

बालकहरूले शैक्षिक सामग्री र सीपमूलक तालिमको अभावबारे गुनासो गरे। उनीहरूले दिउँसोको समय व्यतीत गर्नका लागि शैक्षिक सामाग्री र सीपमूलक तालिमको व्यवस्था गर्न आग्रह गरेका थिए।

अधिवक्ता वसन्त गौतमले जानकारी दिए अनुसार, बाल सुधारगृहमा सकारात्मक सोचका कक्षाहरू सञ्चालन गर्नुपर्ने र मुद्दामा लामो समय थुनामा बस्दा उत्पन्न हुने मानसिक तनावलाई कम गर्न मनोसामाजिक परामर्शको व्यवस्था गर्नुपर्ने कुरा उठाइएको थियो। बालकहरूले खेलकुद र मनोरञ्जनको लागि पनि व्यवस्थापनको माग गरेका थिए। प्रमुख जिल्ला अधिकारी धर्मराज जोशीले बालकहरूको गुनासाहरूलाई प्राथमिकतामा राखेर आवश्यक पहल गर्ने बताएका छन्।

अनुगमन टोलीले बाँकेको नौबस्ता कारागारको पनि निरीक्षण गरेको थियो। यहाँ हाल ५७४ जना कैदीबन्दी रहेका छन्, जसको क्षमता ३७३ जनासम्म मात्र हो। टोलीले जेलको व्यवस्थापन र कैदीबन्दीका गुनासाबारे पनि छलफल गरेको थियो।

कैदीबन्दीहरूले विशेष गरी अत्यधिक भीडभाड र तंग संरचनाका कारण विभिन्न समस्या भोगिरहेका छन्। उनीहरूको भनाइ अनुसार, कोठामा बस्ने व्यवस्था अत्यन्तै चुनौतीपूर्ण छ, जहाँ १२ देखि ४० जना एकै कोठामा बस्नुपर्ने बाध्यता छ। साथै, शौचालयको कमिसो र बढी संख्या भएका कैदीबन्दीहरूको बीचमा नियमित पालो पर्खनुपर्ने समस्या पनि उनीहरूले उठाएका थिए।

तथापि, कैदीबन्दीहरूले राज्यबाट पाउने स्वास्थ्य सेवा र सञ्चार सुविधा लगायतका केही सकारात्मक पक्षहरूको पनि उल्लेख गरे। उनीहरूले आफ्नो धर्म अनुकूल संस्कारहरूको पालन गर्ने व्यवस्था, टिभी हेर्ने सुविधा र स्वास्थ्य सेवाको उपलब्धतामा आभार व्यक्त गरेका थिए।

अनुगमन टोलीले बाल सुधारगृह र कारागारका व्यवस्थापन र कैदीबन्दीका गुनासाबारे विचार गरेको र सुधारका लागि पहल गर्ने प्रतिबद्धता व्यक्त गरेको छ। साथै, बालकहरू र कैदीबन्दीहरूले आफ्नो अधिकारको पहिचान गर्दै नकारात्मक भावनाबाट मुक्त भएर सकारात्मक सोचको विकास गर्ने सन्देश प्राप्त गरेका छन्।

प्रमुख जिल्ला अधिकारी धर्मराज जोशीले सुधारगृह र कारागारका अवस्थाबारे चिन्ता व्यक्त गर्दै सबै पक्षसँग समन्वय गर्दै सुधारका लागि कदम चाल्ने बताएका छन्।

सम्भवत: यस अनुगमनले कानूनी विवादमा परेका बालकहरू र कैदीबन्दीहरूको जीवनमा सुधार ल्याउने नयाँ दिशा प्रदान गर्ने छ ।